Sağlık Kaygısı Bozukluğu (Hipokondriyazis): Nedenleri ve Baş Etme Yolları
Günlük hayatımızdasağlığımızla ilgili endişelerimiz duymamız, aslında
oldukça doğal ve koruyucu bir tepkidir. Ancak bu endişeler, sürekli ve aşırı
bir hale geldiğinde, hayatın kalitesinin düşmesine neden olan bir bozulma olan Sağlık
Kaygısı Bozukluğu'na dönüşebilir.
Sağlık Kaygısı Bozukluğu, kişinin belirtileri ya da
herhangi bir değişiklikte ciddi bir kişinin belirtisi olarak algılayıp yoğun
bir kaygı yaşamasıdır. Örneğin, basit bir baş ağrısını tümör belirtisi olarak
ya da hafif bir göğüs ağrısını kalp krizi belirtisi olarak yorumlama gibi
düşüncelerle kendini gösterir. Sağlık Kaygısı Bozukluğu, kişinin sürekli doktor
kontrolüne gitmesi veya sağlıkla ilgili sürekli araştırma yapması olabilir.
Sağlık Kaygısı Bozukluğu olan bireyler, sağlıkları ile
ilgili sürekli bir endişe yaşarlar ve bu endişe günlük olarak olumsuz yönde
gelişebilir. Bireylerin geçmişte yaşadığı travmatik sağlık deneyimleri, yakın
çevredeki diğer insanların ağır hastalık ya da ani kayıplar yaşanmışsa, bu
durum kaygıyı tetikleyebilir.
Bu bozukluğun çeşitli belirtileri bulunmaktadır.
Bedensel değişimleri Yanlış Yorumlama. Kişi basit ağrılar, döküntüler veya vücudundaki hafif değişiklikleri
ciddi anormallik belirtileri olarak algılar.
Doktor ve Testlere Aşırı Yönelim veya Kaçınma. Kişi sürekli olarak doktor kontrolüne gitmek ister ya
da tam tersine kötü bir haber almaktan korktuğu için doktora çalışmaktan
tamamen kaçınır.
Sürekli Güvence Arama. Kişi etrafındaki insanların sağlık durumuyla ilgili
sürekli sorular sorarak güvence arar.
Günlük Yaşamı Etkileyen Sürekli Endişe. Kişinin yaşadığı yoğun kaygı hali, kişinin günlük yaşantısını,
sağlığını ve iş hayatını olumsuz etkiler.
Sağlıkla İlgili Sürekli Araştırma Yapma. Kişi internet üzerinden sürekli olarak hastalık
belirtileri ve tedavileri araştırır.
Sağlık Kaygısı Bozukluğu'nun tek bir nedeni yoktur; Ancak
biyolojik, psikolojik ve stres faktörlerinin bir araya gelmesiyle ortaya
çıkabileceği yerlerde:
- Geçmişte Yaşanan Travmatik Sağlık Deneyimleri : Çocukluk döneminde ya da yetişkinlikte yaşanan ağır olasılıklar yaşanabilir, kişi üzerinde kalıcı bir iz bırakılabilir.
- Yakın Çevrede Hastalık Öyküleri : Kişinin yakın çevresindeki ağır hastalık ya da ani kayıplar yaşanmışsa, bu durum kaygıyı tetikleyebilir.
- Aşırı Koruyucu Yetiştirme Tarzı : Çocukluk döneminde aşırı koruyucu ebeveynler tarafından yetiştirilen bireyler, sürekli olarak piyasaya sürülmekte olup, bunların yayınlanmaları da mümkündür.
- Düşük Stres Toleransı : Stresli yaşam olayları ve düşük stres toleransı da bu bozulmanın etkili olması mümkündür.
Sağlık Kaygısı Bozukluğu ile Baş Etme Yolları
Sağlık Kaygısı Bozukluğu'nun tedavisi psikoterapi,
özellikle de tıbbi davranışçı terapi (BDT) oldukça etkili bir yöntemdir. BDT,
kişinin kaygı verici varlığını tanır ve onların yeniden verim verimini sağlar.
Ancak terapiye ek olarak, kendi başlarına yapılabilecek bazı temel yollar
bulunmaktadır:
- Olumsuz Düşünceleri Fark Etme ve Yeniden Yapılandırma : "Ağrı var, o zaman ciddi bir hastalığım var" gibi otomatik olarak baktığınız yerine, ağrının geçici olabileceğini düşüncelerini ortaya koyma enerjisini belirler.
- Güvence Aramaktan Kaçınmak : Sürekli doktorlara başvurmak veya yakın çevreden güvence istemek, kaygıyı azaltmak yerine artırır. Bunun yerine, belirli bir zaman dilimini belirleyerek sadece o zamanlarda doktor kontrolüne devam etmek gibi bir sınır koymak faydalı olabilir.
- Bedeninizi Dinlemekten Çok Genel Sağlık Davranışlarına Odaklanın : Bedenin her küçük belirtisini göstermesi yerine, sağlıklı beslenme, yeterince uyuma ve düzenli egzersiz gibi genel sağlık oluşumuna neden olan, daha kontrollü hissetmenize yardımcı olabilir.
- Mindfulness ve Gevşeme Teknikleri : Zihni "şimdi ve burada"ya odaklanarak kaygıyı artırmaya yönelik mindfulness (bilinçli evrensel) ve gevşeme teknikleri, farkındalık kaygısını kontrol etmek amacıyla oldukça etkili. Bu teknikler, bedeninizdeki hislerini kabul etmeyi ve onlara daha az tepki vermeyi öğretir.
- Bilgi Kaynağınızı Sınırlandırın : İnternetteki sağlık bilgilerinin güvenilir olmaması ve çoğu zaman endişeyi arttırabilirsiniz. Sağlıkla ilgili araştırma yapma ihtiyaçlarınızda, yalnızca güvenilir kaynaklar ve belirli bir süre kapsamlı bilgi edinmek faydalı olacaktır.
Sonuç: Sağlık Kaygısını Yönetmek Mümkün
Sağlık Kaygısı Bozukluğu, kişinin yaşam özgürlüğünün
ciddi şekilde olabileceği; Ancak doğru tedavi ve başlama değişiklikleri ile bu
kaygıyı kontrol etmek adına almak mümkündür. Bu bozuklukla başa çıkmak için,
kişinin kendi başına adımların yanı sıra, bir psikolog ya da psikiyatrdan
profesyonel destek alabilir. Sağlık kaygısı ile başlangıç parçalarının uzun
vadeli bir süreç olduğunu kabul etmek ve sürdürmek önemlidir. Unutmayın,
sağlıklı bir zihin, sağlıklı bir büyümenin temelidir.